Vücudumuzun en kritik kısımlarından biri eklemlerimizdir. Yürüme, koşma ve hayati öneme sahip aktivitelerin yürütülmesinde aktif rol oynamaktadır. Çevresel ve genetik faktörler sonucunda eklem protez cerrahisi teknikleri kapsamında tedavi edilir. Kısa süre içerisinde iyileşme görülürken ameliyat sırasında kullanılan ekipmanlar oldukça önemlidir.

Eklem Protez Cerrahisi Nedir?

Gelişen imkanlarla beraber eklem rahatsızlığı yaşayan hastaların, ortopedik sağlıklarına kavuştukları gözlemlenir. Tanı ve teşhis aşamalarının ardından diz protezi ameliyatı kararı verilebilir. Bu nedenle süreç alanında uzman hekimin kontrolünde ilerlemelidir.

Protez cerrahisi kapsamında çeşitli modeller mevcuttur ve 5 grupta toplanır. Tek akslı ayak, dorsifleksiyon ve plantar fleksiyonu sağlayan ayak bileği menteşesine dayanır. Tek akslı ayağın dezavantajları, kozmetiğinin kötü olması ve dayanıklılığının az olmasıdır. SACH (solid anklecushion heel) ayak bileği dekadlara göre standardize edilmiştir ve beklentisi az olan hastalarda kullanıma uygundur.

Diz Protezi

Non ampute ayakta aşırı yüklenme problemlerine yol açabilir (kullanımı sonlandırır). Eklemli dinamik yanıtlı ayaklar ayağın inversiyon/eversiyon ve rotasyonuna izin verir ve düzgün olamayan zeminlerdeki aktiviteler için uygundur. Yükü absorbe edebilir ve residüel ekstremitedeki makaslayıcı güçleri azaltır.

Dinamik yanıt ayaklarının çoğu fleksible bir omurgaya (keel) sahiptir ve genel kullanımda yeni standarttır. Doğru dinamik protez ayak seçimi; hastanın boyu, kilosu, aktivite düzeyi, idame yaklaşımı, kozmetik ve maliyet konusunda bilgi gerektirir. Dinamik yanıtlı ayaklar, kısa ve uzun omurgaya sahip eklemli ve eklemsiz ayaklar olarak gruplanabilir.

Omurga (keel) yük altında deforme olur, yaylanır ve dorsifleksiyona izin vererek, böylelikle sağlam taraftaki yüklenmeyi azaltır ve itme için (yay benzeri) esneklik sağlar. Omurganın posterior uzantısı; topuk vuruşundan salınım fazına yumuşak bir geçiş sağlar. Sagittal bir yarık orta derecede inversiyon ya da eversiyona izin verir. Kısa omurgalar (keel) cevap verici değildir. Ambulatuar ihtiyacı az ve uzun omurgalar yüksek aktiviteler için endike iken kısa omurgalar orta derecedeki aktiviteler için endikedir. Koşma ve düşük beklentili aktiviteler için ayrı prostetik ayak gerekir. Dinamik yanıtlı ayaklar; Seattle ayak, Karbon Kopya II/III ve Flex ayağı içerir ve amputelerin normal aktivitelerin çoğunu üstlenmesine izin verir.

3. Protez Bacaklar: Protez komponentleri arasındaki yapısal bağlantılardır. İki çeşit mevcut endoskeletal, yumuşak dış kabuklu ve iç kısmında yük taşıyan tüplü ve ekzoskeletal, sert dış kabuklu, yük taşıyan dış kabuk. Dönme aktiviteleri isteyen hastalar için rotator birimler bazen eklenir.

Eklem Protez Cerrahi

4. Protez Dizler : Transfemoral ve diz dezartikülasyonunda protezler kullanılır ve seçim hastanın ihtiyaçlarına göredir. Diz protezi sayesinde, protezde kontrollü diz hareketi sağlar. Dizilim (alignment) stabilitesi (prostetik dizin pozisyonunun hastanın vücut ağırlık çizgisi ile ilişkisi) dizaynda ve prostetik dizin yerleşmesinde önemlidir. Rotasyonunun diz merkezinin, ağırlık çizgisinin posteriorunda yerleştirilmesi basma fazında kontrole izin verir fakat fleksiyonu zorlaştırır. Alternatif olarak rotasyonunun diz merkezinin, ağırlık çizgisinin anteriorunda yer alması fleksiyonu kolaylaştırır. Yalnızca polisentrik dizler değişken rotasyon merkezi sayesinde her ikisini seçme
avantajına sahiptir.

5. Süspansiyon Sistemleri: Modern alt ekstremite protezlerinde süspansiyon, primer olarak soket dizaynı ve süspansiyon kılıfları ile sağlanır. Askı ve kemerlerin kullanımı desteklemek içindir. Soketler, ampute güdük üzerinde düzgün basınç dağılımı ve rahat fonksiyonel kontrol sağlamak için dizayn edilmiş protez komponentleridir. Soketler sert (rijit ya da kılıfsız) ya da yumuşak ( esnek materyalle örtülü ve/veya fleksibl örtülü). Genelde emme ve soket çevre kullanılan primer süspansiyon modaliteleridir. Emme soket; soket ve atmosfer arasında farklı basınç yoluyla
hava geçirmez yalıtım sağlar. Residüel ekstremitenin total temas desteği ödem oluşumunu önler.

Şiddetli eklem ağrısı, yürüme güçlüğü ve hareket kısıtlanması gibi bulguların sürekli olarak devam ettiği hastalara ameliyat ile tedavi edilebilir. Radyolojik görüntüleme sistemleri sonucunda elde edilen veriler ve kişinin sağlık durumuyla beraber yapılacak işlemlere karar verilir.